تاریخچه ترمه بافی در ایران
ترمه بافی در ایران
شروع ترمه بافی در ایران به اوایل دوره صفویه برمیگردد؛
هر چند بعضی عقیده دارند که زادگاه اصلی ترمه، قلب آسیای مرکزی و ارتفاعات کشمیر است.
پژوهشگران در مورد خاستگاه ترمه، نظریه‌های مختلفی ارائه دادند.
برخی آن را کشمیر و عده‌ای ایرانی می‌دانند.
نقل شده؛ شاهزاده‌ای که به عنوان گروگان در دربار تیمور به سر می‌بُرد این هنر را از ایرانیان یاد گرفت و به کشمیر انتقال داد.
همچنین می‌گویند هنر ترمه بافی به وسیله بافندگانی که در قرن 9 هجری از ایران به کشمیر رفتند، در آن دیار رواج پیدا کرده است.
در تاریخ کشمیر نیز نوشته اند: “منسوجات پشمی کشمیر اصل بیگانه دارند و اینک کشمیری‌ها آن را می‌بافند”.
این هنر در دوره ی شاه عباس صفوی به اوج شکوفایی و تکامل خود رسید و به یکی از محصولات صادراتی ایران تبدیل شد.
بافندگی ترمه
بافندگی ترمه در اواخر قرن نوزدهم و آغاز قرن بیستم اتوماتیک شد.
با ورود دستگاه ژاکارد، برای بافت ترمه که از سال 1342 در استان یزد رواج پیدا کرد،
تاثیر عمیقی بر ساختار منسوجات ترمه دستی وارد آمد و این امر باعث منسوخ شدن این فرآورده دستی،
که روزی مُعرف هنر و صنعت بافندگان یزدی بود، گردید؛
همچنین سبب شد تعداد دستگاه‌های بافت که قبل از ورود ماشین‌های بافندگی بالغ بر 300 دستگاه بود،
در سال 1350 به 80 عدد برسد.
ترمه چیست؟
ترمه، نوعی پارچه گران‌بهای بافته‌شده از الیاف بسیار لطیف می باشد که از صنایع دستی نساجی نفیس ایران می باشد.
نقش‌های منحنی شبیه بته جغه و گل‌های شاه‌عباسی در رنگ‌های متنوع در ترمه به کار می‌رود.
ترمه با طرح‌های بسیار متنوع در نقاط مختلف ایران بافته می‌شود و ترمه یزد به زیبایی بسیار معروف می باشد.
برای ترمه‌بافی از ابریشم و پشم مرغوب با الیاف بلند استفاده می‌کنند.
نخ‌ها با رنگ‌های گیاهی و مواد مصنوعی طبیعی، و بیشتر به رنگ‌های عنابی، قرمز، سبز، نارنجی و مشکی رنگرزی می‌شوند.
بعضی از نقش‌های متفاوت ترمه بافی عبارتند از:
- بته جغه
- گل‌های شاه عباسی
- بته خرقه
- شاخ گوزنی
- امیری
- راه راه محرمات
- بته سروی
- بته بادامی
در گذشته نقش‌های ترمه را به روش انگشتی ایجاد می‌کردند
ولی امروزه از دستگاه چهاروردی که برای شعربافی و نساجی سنتی به کار می‌رفت استفاده می‌شود.
ترمه‌بافی از اوایل دوره صفویه در ایران رونق پیدا کرد ولی اکنون درحال منسوخ شدن است و تنها در یزد ، کاشان، کرمان و تهران (در اداره کل هنرهای سنتی سازمان میراث فرهنگی ، برای حفظ و احیای این هنر کارگاه‌های ترمه‌بافی وجود دارند.
ترمه در زمان هاي قدیم مصارف متنوع و گوناگوني داشته است كه از جمله:
- دوختن لباسهاي فاخر
- اشرافي
- پرده
- جانماز
- خلعتي و…
را مي توان نام برد .
امروزه نيز از ترمه به عنوان پارچه مبلمان ـ پشتي و روميزي و … استفاده مي شود .
مصرف كنندگان ترمه در گذشته بيشتر رجال و اشراف و پادشاهان بوده اند و در زمان حال اغلب اقشار متوسط و بالاي جامعه هستند
كه آن را بعنوان هديه در عروسي ها و در اعياد و مراسم رسمي و خانوادگي به يكديگر تقديم مي كنند .
صنایع دستی سعادتمند فروشنده خرمهره و کارگاه خرمهره سازی و خرید خرمهره در ایران می باشد.