تاریخچه صنایع دستی ایران

صنایع دستی ایران به عنوان یکی از قطب‌های اصلی در صنایع دستی جهان

به همراه چین و هند دارای سابقه‌ی درخشان و پرپیشینه‌ای می باشد.

بی تردید استعداد و نیروی خلاق و ابتکار ایرانیان و علاقه‌ی آن ها به هنر و خلق آثار هنری،

یکی از عوامل قوام و دوام صنایع دستی ایران بوده است؛

تاریخچه صنایع دستی

در حدود 8000 سال قبل که به عصر «نوسنگي» معروف می باشد،

مردمي در منطقه وسيعي در آسياي جنوب غربي زندگي مي کردند

که براي اولین بار در گروه هاي کوچک جمع آمده بودند، در يک مکان ساکن شدند و اولين دهکده ها را به وجود آوردند.

آثار به دست آمده از دوران پارينه سنگي، ميان سنگي و نوسنگي،

گواه بر فعاليت انسان ها در ساخت ابزار و وسايل سنگي می باشد.

ابزارهايي مانند تيغه هاي دندانه دار و به شکل هاي متنوع هندسي در مکان هايي

مثل بيستون و غارهاي هوتو و کمربند به دست آمده .

انساني که ياد گرفته بود با کاشتن دانه هاي خوراکي میزان بيشتري از آن را به دست آورد،

ناگزير بود آن را در جايي ذخيره نماید.

او ظرف هايي را مي خواست که در برابر گرما و رطوبت هوا مقاوم باشد و غلات، در آن فاسد نشود.

از اين رو انسان دوره نوسنگي با الهام از همان شکل هاي طبيعي و با آميختن آب و خاک، اولين ظروف سفالي را ساخت.

 

هنر در عهد اشكانيان

تاریخچه صنایع دستی ایران

از هنر اين دوره اطلاعات زيادي در دسترس نمی باشد و آثار مكشوفه به علت در دسترس نبودن معيارهاي معتبر

تاريخ گذاري، كمتر راه گشا می باشند با اين حال اندك آثار موجود ،

حاكي از رهايي تدريجي هنر اين دوره از تأثير هنرهاي يوناني و رومي می باشد.

در دوره ي اشكانيان هنر ايران تا حدودي ملهم و متأثر از سنت هاي پيشين خود بوده است.

با اين حال اين هنر كاملاً ايراني به شمار مي رفت و اگر چه از نظر تكنيك و موضوع تا حدي دچار انحطاط شده بود

ولي صبغه ي ملي خود را حفظ كرده بود.

هنرمندان اين دوره به اقتضاي زمان، كم كم آثار هنر، يوناني را كه حاصل از حكومت اسكندر و جانشينان او بود

از خاطره ها زدودند و هنري نو و ايراني را به وجود آوردند.

از جلوه هاي مهم هنري اين عهد ، هنر گچبري را مي توان نام برد كه رواج بسيار زیاد داشت

و نقوش آن تلفيقي از سبك يوناني و هخامنشي می باشد.

بهترين آثار هنري گچبري اين عهد بر روي ديوارهاي مكشوف در آشور،

اوروك (در عراق) و كوچه خواجه (در سيستان) يافت شده می باشد.

رونق هنر گچبري بيشتر به علت وفور گچ معدني و سهولت كار با آن بوده است كه رغبت بيشتري

در استفاده از اين روش تزئيني را سبب مي شده است.

در آن روزگار ملاط گچ به سهولت بر ديوار كشيده مي شد و به سرعت خود را مي گرفت و سفت مي شد

بنابر این هنرمندان اشكاني به سرعت و سهولت مي توانستند سطح وسيعي را با نقش و نگاره هاي زنجيره اي بپوشانند.

 

تاریخچه خرمهره

تاریخچه صنایع دستی ایران

با آن که این رنگ را به دلیل پیدا شدن نظر قربانی‏ ها و بت‏ های کوچک در مقابر مصری به نام لعاب مصری می‏شناسند

ولی کهن ‏ترین نمونه ‏ها متعلق به 5000 سال پیش از سومر به دست آمده می باشد.

این آثار در مقابر ایرانی از هزاره نخست تا دوره ساسانی دیده می‏شود

و پیکره‏ ها و نظر قربانی‏ های کنده‏کاری شده‏ای نیز در روزگاران هخامنشی و اشکانی رواج داشته.

در آن زمان خرمهره علاوه بر تزئین، برای دفع ارواح به کار می‏رفت ولی امروزه این خرافات رد شده.

اما در تاریخ در مورد چگونگی کشف خرمهره سازی اینگونه ثبت شده است که بیش از 5000 سال قبل،

در کوره ‏های ذوب مس، مس را ذوب می‏کردند و جنس بدنه کوره از سلیس بود و از علف اشنون (کربنات سدیم)

به عنوان سوخت استفاده می‏شد.

بعد از مدتی یک لایه آبی رنگ بدنه را می‏پوشاند و این شروعی برای ساخت خرمهره بود.

درباره اولین محلی که خرمهره سازی در آن آغاز شد در بین باستان‏شناسان اختلاف نظر می باشد،

گروهی ایران و گروهی مصر را آغازگر این هنر می‏دانند.

اما اکثر باستان‏شناسان معتقدند که با توجه به مدارک موجوده،

این هنر برای اولین بار در ایران به وجود آمده است و سپس توسط یک شاهزاده خانم ایرانی،

روش ساخت خرمهره به عنوان هدیه به مصر منتقل شده می باشد.

ولی بیش از هرجای دنیا خرمهره سازی با نام قم شناخته شده است

و در بسیاری از کشورهای اروپایی به خصوص در آلمان این هنر را با نام «قم تکنیک» می‏شناسند

و در این هنر، هم از لحاظ کمی و هم از لحاظ کیفی قم جایگاه مناسبی،

نه تنها در ایران بلکه در جهان، دارا می باشد، چرا که دارای سابقه طولانی در ساخت خرمهره می باشد

و همینطور تمامی امکانات و مواد اولیه لازم برای ساخت خرمهره را در خود دارد.

اعتبار این هنر در قم به اندازه‏ ای بوده که هانس وولف مؤلف کتاب صنایع دستی کهن ایران

در بازدید از ایران از کارگاه بزرگ خرمهره سازی در قم نیز بازدید کرده است.

خرید خرمهره