قم تکنیک،مروارید فیروزه ای

خرمهره
خرمهره چیست؟
اردیبهشت 29 1398
چشم نظر
چشم و نظر _سعادتمند
اردیبهشت 29 1398

قم تکنیک،مروارید فیروزه ای

قم تکنیک

قم تکنیک، روش لعاب دهی خرمهره

خرمهره یا همان چشم نظر اصیل ایرانی با استفاده از روش قم تکنیک ساخته می‌شود. در روش لعاب دهی قم تکنیک قطعه در پودر لعاب دفن می‌شود و در کوره قرار داده می‌شود. بر اثر حرارت بسیار بالا در مدت زمانی طولانی بافت و رنگ قطعه تغییر می‌کند. تفاوت روش قم تکنیک با روش‌های لعاب دهی معمول در این است که در روش قم تکنیک قطعه به لعاب آغشته نمیشود. در سایر روش‌های لعاب دهی، قطعه در مایع لعاب فرو برده می‌شود تا لایه‌ای از لعاب بر روی قطعه بنشیند. بطور کلی در ایران و سایر کشورها، استفاده از روش لعاب دهی قم تکنیک به دلیل سختی زیاد و حساسیت بالا مورد استفاده قرار نمی‌گیرد.

استفاده از این روش لعاب دهی منحصر به ایران است و پیشیشنه‌ای شش هزار ساله دارد. در ایران، خانواده سعادتمند نسل اندر نسل تولید خرمهره به روش قم تکنیک را تداوم بخشیده‌اند و از انقراض این هنر شش هزار ساله ایران باستان جلوگیری کرده‌اند.

قم تکنیک، شش هزار سال تداوم دانش بشری

حدود 6500 سال پیش، مردمی که در حوالی شهر قم زندگی می کردند شاهد اتفاقاتی بی نظیر بودند. صنعتگران مشغول در صنعت ذوب مس متوجه لعابی آبی بر بدنه کوره ها شدند. این لعاب آبی در آن زمان چیزی بیشتر از معجزه نبود. خرمهره یا به بیانی دیگر هنر خرمهره سازی  ریشه در آن اتفاق تاریخی دارد. در طول قرن‌ها اتفاق تاریخی‌، مورد توجه بشر قرار داشت و به مرور بشر فرایندی برای ایجاد لعابی آبی بر روی سایر قطعات طراحی نمود. امروزه منابع آکادمیک دنیا این فرایند لعاب دهی باستانی را با عنوان روش لعاب دهی قم تکنیک می‌شناسند. از شش هزار سال پیش تاکنون، خرمهره قم با استفاده از روش قم تکنیک ساخته شده و توسط مردمان ملل مختلف به عنوان زیور استفاده شده است. نه تنها رنگ و بافت خاص خرمهره بلکه نوعی اعتقادات فرهنگی سبب محبوبیت خرمهره در میان مردم شده است.

خرمهره ایران به عنوان نوید دهنده خوشبختی، بازکننده بخت و دفع کننده چشم نظر توسط فرهنگ‌های مختلف شناخته می‌شود.

ریشه شکل‌گیری تمامی لعاب‌ها

ولف، محقق ایران شناس و باستان شناس آلمانی، در پی بازدیدش از شهر قم در سال 1930 متوجه وجود کارگاه خرمهره سازی در شهر قم می شود. بعد از حدود 30 سال و در سال 1960، او برای بار دوم راهی قم می شود تا اطلاعات بیشتری را در این زمینه جمع آوری کند. سفر دوم او به قم این اطمینان را به وی می دهد که بدنه خرمهره تولیدی در قم همان بدنه اشیای کشف شده ایست که قدمت 6000 ساله دارند.

ولف پس از ترک کردن ایران اقدام به انتشار مقاله‌ای در زمینه ی خرمهره سازی می کند و از قم به عنوان تنها شهری یاد می کند که این میراث 6000 ساله تاریخ بشر را همچنان حفظ کرده است. در پی این اکتشاف، برای اولین بار در سال 1960 محققان اروپایی و آمریکایی ، خرمهره سازی، هنر 6000 ساله ایران باستان را قم تکنیک نامیدند. تحقیقات بیشتر ولف و همکارانش آن‌ها را به این نتیجه رساند که تمامی لعاب‌های امروزی، در پی توسعه دانش مرتبط با خرمهره شکل گرفته‌اند. امروزه در منابع معتبر آکادمیک دنیا قم تکنیک به عنوان اولین روش پیشرفته لعاب دهی تاریخ بشر شناخته می‌شود.

قم تکنیک، میراثی حفظ شده با همت خانواده سعادتمند 

میراث 6000 ساله ایران باستان، هنر تولید خرمهره یا همان قم تکنیک، توسط خانواده سعادتمند زنده مانده است. خانواده سعادتمند نسل اندر نسل تولید خرمهره‌ به روش قم تکنیک را ادامه داده است و فعالیت‌های فرهنگی بسیاری جهت معرفی این هنر شش هزار ساله ایرانی انجام داده است.

در سال ۲۰۰۰، دکتر سید ابوالقاسم سعادتمند و دکتر خسرو عدالتیان خرمهره قم (قم تکنیک) را در رویداد جهانی اکسپو در شهر هانوور آلمان، به جهانیان معرفی نمودند. این پروژه توسط تیم داوری به عنوان پروژه‌ای نمونه در بخش تداوم فرهنگ و دانش بشری با شماره ۵۰۲ به ثبت رسید. پروژه خرمهره بصورت موازی در دانشگاه کسل آلمان به بحث گذاشته شد و ورکشاپ‌ها متعددی در این زمینه توسط سید ابوالقاسم سعادتمند و با همکاری دانشگاه کسل برگزار شد. رویدادهای مختلف مرتبط با خرمهره در کشور آلمان سبب شد تا عنوان قم تکنیک که اولین بار توسط ولف مطرح شده بود باری دیگر در منابع آکادمیک مورد توجه قرار گیرد. توجه جهانی به موضوع قم تکنیک و تلاش سید ابوالقاسم سعادتمند در جهت شناساندن خرمهره قم در داخل و خارج کشور سبب شد تا مسولین داخلی نیز به اهمیت فرهنگی موضوع پی ببرند. در سال ۱۳۸۹ خرمهره به عنوان میراث ناملموس ملی ایران در فهرست میراث ناملموس سازمان میراث فرهنگی قرار گرفت. 

سید ابوالقاسم سعادتمند در طول حیات خود سعی نمود تا با شرکت در انواع رویدادها و نمایشگاه‌های داخلی و خارجی هنر خرمهره سازی قم تکنیک را به عنوان میراث باستانی ایران به جهانیان معرفی کند. سید ابوالقاسم سعادتمند در راستای هویت خانوادگیش مجموعه صنایع دستی سعادتمند را تاسیس نمود. صنایع دستی سعادتمند هم اکنون توسط سعید سعادتمند مدیریت می‌شود و در زمینه طراحی، تولید و گردشگری صنایع دستی، سرامیک و خرمهره فعال می‌باشد.

کاربرد روش قم تکنیک

پیشینه شکل گیری خرمهره سبب شده است تا در باور فرهنگ‌های مختلف، خرمهره ساخته شده به روش قم تکنیک حائز نیروهایی ماورایی باشد. در بسیاری از کشورها و از جمله ایران بسیاری از مردم همچنان از خرمهره به عنوان دفع کننده چشم زخم استفاده می‌کنند. بسیاری از مادران آویز کوچکی از خرمهره به لباس نوزاد می‌آویزند تا نوزاد از گزند چشم بد در امان باشد. امروزه خرمهره نه تنها به عنوان نماد دفع چشم نظر بلکه به عنوان نمادی از فرهنگ و تاریخ ایران نیز شناخته می‌شود. بسیاری از مهاجران ایرانی زمانی که به ایران سفر می‌کنند خرمهره را به عنوان سوغاتی برای دوستان و آشنایان خود خریداری می‌کنند. چنین رویکردی توسط مردم نشان از عمق نفوذ این مهره‌های آبی جادویی در فرهنگ ایران دارد. 

امروزه خرمهره به عنوان گردنبند، دستبند، انگشتر، پابند، آویز دیواری، جا اودی و …. مورد استفاده قرار می‌گیرد. تعداد بسیار زیادی خرمهره ساخته شده سالانه توسط صنایع دستی سعادتمند به کشورهایی نظیر ترکیه صادر می‌شوند تا در این کشورها تبدیل به زیورآلاتی با رنگ و بوی مدرن شوند. زیورآلات ساخته شده در کشور ترکیه سپس در بازار کشورهای آمریکایی و اروپایی عرضه می‌‌شوند.

صنایع دستی سعادتمند پیشرو در توسعه دانش روش قم تکنیک

صنایع دستی سعادتمند با داشتن تجربه نسلی و دانش در زمینه انواع لعاب و سرامیک توانسته است تا انواع قطعات خرمهره و … را به روش قم تکنیک تولید نماید. شما می‌توانید جهت خرید انواع قطعات تولید شده به فروشگاه آنلاین صنایع دستی سعادتمند مراجعه نمایید.