تاریخچه خاتم کاری

تعریف خاتم کاری

در دایره المعارف فارسی «هنر آراستن سطحی اشیاء به صورتی که شبیه موزائیک ، با مثلث های کوچک.

طرح های مختلف خاتم همواره به صورت اشکال منظم هندسی می باشد .

این اشکال هندسی را با قراردادن مثلث های کوچک در کنار هم نقش بندی می کنند .

مثلث ها را از انواع چوب ، فلز و استخوان تهیه می کنند.

هرچه مثلث ها ریزتر و ظریفتر باشند، خاتم مرغوب تر می باشد .

در یک طرح خاتم ، برای ساختن کوچک ترین واحد هندسی، حداقل سه مثلث و برای بزرگ ترین آن ، حداکثر چهارصد مثلث به کار می رود.»

این هنر به شیوه ی امروزی قبل از صفویه و در عهد استیلای ایلخان مغول بر ایران و به دنبال پیدایش رابطه مستقیم بین ایران و چین ، به ایران راه یافته است.

برخی دیگر از محققان نیز معتقد هستند که خاتم کاری در دوره دیلمان در ایران و در شهر شیراز پایه گذاری شد

و در عصر صفویه به اوج شکوفایی خود رسید، زیرا از طرفی حمایت حکومت از هنرمندان و از طرفی دیگر

ایجاد روابط بازرگانی با کشورهای دور و نزدیک به گسترش هنر خاتم کمک نموده.

در ایران قبل از ظهور اسلام گونه ای خاتم سازی رواج داشته و شیوه کار آن اینگونه بوده که از چوب یکرنگ مکعب هایی به اضلاع چهار میلی متر می بریدند

و با طرح های گوناگون روی صفحه ای نصب و میخکوب می کردند و این شیوه تا چند قرن پس از اسلام نیز متداول بوده است.

منبر خاتم کاري در مسجد عتيق شيراز داراي قدمت بيش از هزارسال.
سقف ايوان اصلي مسجد جامع عتيق شيراز مربوط به سده هشتم هجري (سده چهاردهم ميلادي).
درهاي خاتم قصر رويايي تيمور گورکاني به نام دلگشا در سمرقند و درهاي آرامگاه وي در سال 807 هجري (1405ميلادي).
درهاي چوب گردو و روکش استخوان و ديگر چوب ها ساخته شده توسط هنرمندي به نام حبيب الله در سال 999هجري(1591ميلادي) که در موزه برلين نگهداري مي شود.
درهاي مزين به اشکال هندسي گل و بته، از شهر بخارا که در موزه ويکتوريا و آلبرت لندن موجود است.
منبر چوبي مسجد لنبان اصفهان با اشکال هندسي و اجزاي نقره اي مربوط به سال 1114هجري (1702ميلادي).

ابزار کار در خاتم سازی

شما میتوانید برای خرید خرمهره، به سایت صنایع دستی سعادتمند مراجعه کنید.